Wij hebben de verdomde plicht om terrorisme te verslaan, deze noodmaatregelen helpen ons daarbij

Kamerleden Hendrik Vuye en Veerle Wouters nemen de kritiek op de antiterreurmaatregelen van de regering-Michel onder de loep op Knack.be. “De democratie moet weerbaar zijn en durven weerbaar te zijn. Uitzonderlijke omstandigheden vergen uitzonderlijke maatregelen.”

Het recht op leven is het meest fundamentele van alle mensenrechten. Zonder recht op leven, zijn de andere mensenrechten onbestaande. Dit recht verplicht de staat om maatregelen te nemen om het leven van burgers te beschermen. Burgers hebben recht op veiligheid. Van zodra de staat weet dat er een dreiging bestaat voor het leven, moet die maatregelen nemen. Wel kan je nooit absolute veiligheid waarborgen.

De maatregelen die de regering-Michel indient bij het parlement, beogen dit recht op veiligheid waar te maken. Terroristische aanslagen zijn een reële dreiging. De regering heeft dan ook de plicht om maatregelen te nemen. Onze democratie moet een weerbare democratie zijn. De maatregelen mogen wel niet disproportioneel zijn. Of zoals het mensenrechtenverdrag stelt: ze moeten noodzakelijk zijn in een democratische samenleving.

Aanhouding tot 72 uur

Voor terroristische misdrijven wordt de duur van de aanhouding verlengd van 24 tot 72 uur. Politicoloog Marc Hooghe (KU Leuven) noemt dat "een brutale methode die we vooral kennen uit dictaturen". De regering-Michel zet de klok "eeuwen terug", schrijft hij.

Strafrechtspecialist Frank Verbruggen (KU Leuven) reageert: "Wie is er bang van de onderzoeksrechter?"

Zijn beide professoren dan bang van politie en parket? Hebben ze niet begrepen dat dit enkel geldt voor terrorisme en niet voor andere misdrijven?

Hoe verloopt dit concreet? De beslissing tot vrijheidsberoving wordt genomen door de procureur des Konings. Deze parketmagistraat is ook een magistraat. Zou een parketmagistraat zich echt lenen tot brutale methodes die we kennen uit dictaturen? Of bestaat dat risico alleen in de wilde dromen van enkele academici?

En de politie is echt niet meer de politie van eeuwen terug. Sherlock Holmes en Hercule Poirot zijn al lang niet meer. Sedert de wet van 18 juli 1991 worden politie- en inlichtingendiensten gecontroleerd door de comités P en I. Dat zijn externe controleorganen, die onder meer klachten van burgers onderzoeken. De Kamer van Volksvertegenwoordigers heeft bovendien een commissie die enkel belast is met de parlementaire begeleiding van die comités.

Die externe controle maakt dat politie- en inlichtingendiensten strenger gecontroleerd worden dan de onderzoeksrechter. Een comité J, een extern toezichtsorgaan voor Justitie, bestaat nog altijd niet in België.

En dat is niet alles. Indien er misbruiken zijn, dan zijn er ook sancties. In geval van onrechtmatige hechtenis kan je schadevergoeding vorderen van de Belgische staat. En wie zich schuldig maakt aan onrechtmatige hechtenis, zal dat bekopen met een gevangenisstraf van drie maanden tot twee jaar (art. 147 Strafwetboek). Zet de regering-Michel nu echt de klok eeuwen terug?

Huiszoeking 24 uur op 24

Voor terroristische misdrijven zal een huiszoeking kunnen 24 uur op 24. Nu zijn huiszoekingen niet toegestaan tussen 21 en 5 uur. Politicoloog Marc Hooghe schrijft dat "hier op drastische wijze komaf wordt gemaakt met fundamentele democratische verworvenheden". Is dat niet wat overdreven? Het gaat wel over huiszoekingen voor terroristische misdrijven. En opnieuw zijn er sancties in geval van misbruik: schadeloosstelling en een strafsanctie van acht dagen tot zes maanden (art. 148 Strafwetboek).

Identiteitskaart

Personen die op de OCAD-lijst staan, krijgen een identiteitskaart met hun vingerafdruk. Dit moet beletten dat men gebruikmaakt van valse papieren of papieren van 'lookalikes'.

De N-VA wil verder gaan en dat doen voor alle Belgen. Staatssecretaris voor Privacy Bart Tommelein (Open Vld) noemt dit voorstel "totaal disproportioneel" en het "begin van een echte veiligheidscultuur".

En toch. Nu reeds zijn de vingerafdrukken gekoppeld aan het internationaal paspoort. Waarom kan dit dan niet voor een identiteitskaart? Waarom is dat in het ene geval niet en in het andere wél strijdig met de privacy?

Bovendien houdt het argument geen steek. Reeds lang staan er zeer persoonlijke gegevens op de identiteitskaart, zoals de handtekening en een foto. Is het dan zo gewaagd om daar een vingerafdruk aan toe te voegen? En die veiligheidscultuur waar de staatssecretaris het over heeft? Wij willen alvast leven in een veilig land.

Prepaid simkaarten

Het einde van de anonieme prepaid simkaarten of herlaadkaarten noemt mensenrechtenspecialist Paul De Hert (VUB) een "natte droom" van de politie. Daarmee kan je iedereen volgen, dat is een ernstige inbreuk op de privacy.

De vele Belgen die al lang geen herlaadkaarten meer gebruiken, zijn bij deze gewaarschuwd. Hun gsm-abonnement brengt hun privacy ernstig in gevaar. Ze zijn de "natte droom" van de politie. Alleen ligt geen enkele Belg daar wakker van. En terecht!

Uitroepen van de noodtoestand

De regering wil ook onderzoeken of er geen wet op de noodtoestand moet komen. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) stelt in De zevende dag dat men dit niet nodig heeft. In Frankrijk blijkt het daarentegen wel een nuttig instrument.

De Franse wet van 3 april 1955 op de noodtoestand bepaalt dat de ministerraad de noodtoestand uitroept, voor het volledige grondgebied of voor welomschreven gebieden. De noodtoestand geldt voor twaalf dagen. Hij kan enkel door een wet worden verlengd. Dit gebeurt dus onder controle van het parlement.

Onder de noodtoestand kan men bijvoorbeeld het verkeer van personen en goederen beperken, beschermde zones aanduiden, evenementen afgelasten, personen toegang verbieden tot sommige plaatsen of onder huisarrest plaatsen. Wie een maatregel krijgt opgelegd, kan vragen dat die wordt ingetrokken.

Dit verzoek wordt bekeken door een adviserende commissie. Beroep is mogelijk bij de administratieve rechtbanken en de Raad van State. Van willekeur of het uitsluiten van controle door de rechter is er geen sprake.

Tevens kan de minister van Binnenlandse Zaken of de prefect van het departement op elk moment van de dag huiszoekingen bevelen. Dat laatste is verregaand, maar daarom niet willekeurig. In ons systeem gaat een onderzoeksrechter vooraf na of een huiszoeking toegelaten is. Men kan die rechterlijke toetsing in uitzonderlijke omstandigheden, zoals terrorisme, achteraf laten gebeuren. Daarbij zal de rechter na afloop nagaan of de huiszoeking gerechtvaardigd was en of er voldaan is aan de criteria. Van een volstrekt verlies van rechten is hier zeker geen sprake.

In de zeer uitzonderlijke omstandigheid van terroristische aanvallen, is de noodtoestand een nuttig instrument. Het is een uitzonderingsmaatregel die alleen kan worden gerechtvaardigd wanneer onze democratische rechten en vrijheden in gevaar zijn.

De democratie moet weerbaar zijn en durven weerbaar te zijn

De besproken maatregelen zijn noodmaatregelen. Zij moeten helpen om het recht op veiligheid van de burgers te garanderen. Ze moeten ons helpen de strijd tegen het terrorisme te winnen. En we hebben de verdomde plicht om het terrorisme te verslaan. De democratie moet weerbaar zijn en durven weerbaar te zijn. We moeten onze waarden en vrijheden veiligstellen. Uitzonderlijke omstandigheden vergen uitzonderlijke maatregelen.

Wat is het alternatief? Regisseur Luk Perceval verklaart op Radio 1: "Het is fout te stigmatiseren, om vijandbeelden op te hangen. We moeten bereid zijn om te gaan praten, ook met IS. We moeten weten wat daar precies aan de hand is."

Praten met wie er niet te praten valt ... niemand gelooft toch dat er met IS te praten valt?