Parlementen bij de vleet

Hoeveel parlementen telt België. Loodgieterijwetenschappen voor gevorderden.

Dit artikel versceen op doorbraak.be.

De lezer zal ons misschien niet geloven, maar we doen ons best in dit stukje om de zaken te vereenvoudigen. Maar België is nu eenmaal het land van de institutionele toeters en bellen. Of zoals eerste minister Gaston Eyskens wel eens grapte: ‘een dromedaris is een paard dat door de Belgische ministerraad is gestapt’. 

En zeggen dat Gaston Eyskens is gestorven in 1988. Hij heeft dus de oprichting van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (1989) niet meegemaakt en evenmin de staatshervormingen van 1993, 2001 en 2011-’14. Wat zou hij vandaag zeggen? Dat een draak met negen koppen een paard is dat door de Belgische ministerraad is gestapt? 

Eerste vraag: wat is een parlement?

Een parlement is een vergadering die ‘wetskrachtige normen’ stemt. Dit zijn wetten, maar ook decreten en ordonnanties. Een gemeenteraad is dus geen parlement, want deze stemt reglementen en dit zijn geen wetskrachtige normen. 

Tweede vraag: hoeveel parlementen hebben we dan? 

Twee federale kamers

De Kamer van Volksvertegenwoordigers stemt wetten. Dit is parlement nummer één. De Senaat heeft na de zesde staatshervorming (2011-‘14) nog zeer beperkte bevoegdheden. Toch stemt de Senaat nog sommige wetten, bijvoorbeeld de bijzondere meerderheidswetten en de wetten met betrekking tot de financiering van politieke partijen. Zo komen we aan twee.

Drie gemeenschapsraden

De drie gemeenschappen in ons land hebben een eigen parlement: het Vlaams Parlement, het Parlement van de Franse Gemeenschap en het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap. Deze drie parlementen stemmen decreten. Volgens de Grondwet hebben decreten ‘kracht van wet’. Zo zitten we al aan vijf.

Het Waals parlement

Naast de gemeenschappen, zijn er ook gewesten. Het Vlaamse Gewest heeft geen eigen parlement. Het Vlaams Parlement - dat eigenlijk het parlement is van de Vlaamse Gemeenschap - oefent ook de gewestbevoegdheden uit.

Het Waalse Gewest heeft wel een eigen parlement: het Waals Parlement. Ook dit parlement stemt decreten. Nummer zes is gevonden. Op zoek naar nummers zeven, acht en negen.

Loodgieterij voor gevorderden: 1989

Dan is er nog het Brusselse Hoofdstedelijk Parlement, dit is de assemblee van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Dit parlement stemt geen decreten, maar ordonnanties. De Grondwet stelt niet expliciet dat ordonnanties ‘kracht van wet’ hebben. Toch zijn het wetskrachtige normen. De bijzondere wet met betrekking tot de Brusselse instellingen bepaalt immers: ‘De ordonnantie kan de geldende wetsbepalingen opheffen, aanvullen, wijzigen en vervangen’. Dit is nummer zeven.

Maar waarom spreekt men dan van ordonnanties in plaats van decreten? Er zijn slechts minieme verschillen tussen een decreet en een ordonnantie. Nu wordt het even moeilijk en toch zijn we aan het vereenvoudigen. Decreten hebben kracht van wet. Dit betekent, dat net als voor wetten, de hoven en rechtbanken een decreet niet mogen toetsen aan de Grondwet. Alleen het Grondwettelijk Hof is hiervoor bevoegd. Bij ordonnanties mogen de hoven en de rechtbanken nagaan of de ordonnanties in overeenstemming zijn met de bijzondere Brusselwet en met die artikels van de Grondwet die niet tot de bevoegdheid van het Grondwettelijk Hof behoren. Ten opzichte van ordonnanties oefent het Grondwettelijk Hof dan weer dezelfde toetsingsbevoegdheid uit als ten opzichte van decreten en wetten. De Raad van State kan geen wetten of decreten vernietigen, daar deze normen kracht van wet hebben. De ordonnanties hebben dan wel formeel geen ‘kracht van wet’, maar toch kan de Raad ze evenmin vernietigen.

Waarom maakt men het zou ingewikkeld? Dit wordt in 1989 zo onderhandeld tussen Philippe Moureaux (PS) en loodgieter Jean-Luc Dehaene (CD&V). Deze spitstechnologie in de hogere loodgieterijwetenschap biedt één groot voordeel. Vlamingen kunnen blijven argumenteren dat Brussel geen volwaardig gewest is, want het stemt geen decreten maar ordonnanties. Franstaligen kunnen dan weer stellen dat ‘Bruxelles, une région à part entière’ is, want ordonnanties verschillen nauwelijks van decreten. Hocus pocus pats! Iedereen tevreden, maar niemand echt gelukkig.

Loodgieterij voor hoger opgeleiden: 1989

De Brusselse instellingen zijn bijzonder complex. Zo zijn er ook drie gemeenschapscommissies: De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), de Franse Gemeenschapscommissie (Commission communautaire française: Cocof) en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC).

In 1989 wordt bepaald dat de GGC ordonnanties stemt. Het parlement van de GGC - officieel noemt dit de Verenigde vergadering van de GGC - stemt dus ook wetskrachtige normen. We hebben nummer acht gevonden.

De VGC en de Cocof zijn in 1989 nog beiden een ondergeschikt bestuur, dat onder de voogdij staat van respectievelijk de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap. De vergadering van de VGC en de Cocof stemmen dan ook geen wetskrachtige normen.

Loodgieterij voor hoogbegaafden: 1993

Bij de staatshervorming van 1993 moet buitengewoon hoogleraar loodgieterijkunde Jean-Luc Dehaene een oplossing vinden voor een prangend probleem: het financiële deficit van de Franse Gemeenschap. Zoiets kan men oplossen door meer financiering, maar ook door de Franse Gemeenschap bevoegdheden te laten overdragen aan het Waalse Gewest en, voor het Brusselse grondgebied, aan de Franse Gemeenschapscommissie (Cocof).

Dit betekent echter dat de vergadering van de Cocof, voor deze overgedragen bevoegdheden, decreten stemt. De vergadering van de Cocof zal zich zelfs herdopen tot 'Parlement francophone bruxellois'. Om kort te gaan: de Brusselaars hebben sedert 1993 twee Brusselse parlementen. Eentje waar de Vlamingen recht hebben op 17 van de 89 zetels (Parlement Brusselse Hoofdstedelijk Gewest) en eentje waar de Franstaligen echt alleen de baas zijn. De Vlamingen hebben wel hun Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), maar dit orgaan heeft geen decreetgevende bevoegdheid. En zo stopt de teller voorlopig op negen. Maar geen nood, de zesde staatshervorming is zeker niet de laatste staatshervorming.

Antwoord op de vraag: hoeveel parlementen zijn er in België?

Kamer
Senaat
Vlaams Parlement
Parlement Franse Gemeenschap
Parlement Duitstalige Gemeenschap
Waals Parlement
Parlement Brusselse Hoofdstedelijk Gewest
Verenigde vergadering GGC
Vergadering Cocof

En nu denkt al wie tot het einde heeft doorgelezen: kan het niet allemaal een beetje eenvoudiger? Ja, dat kan zeker en daar werken we hard aan met Objectief V.

De auteurs zijn beide Kamerlid voor N-VA en covoorzitters van Objectief V.